ابزارهای ارزیابی خودکار وب‌سایت‌ها (بخش اول)

تمرکز بیشتر ابزارهای ارزیابی خودکار بر روی دسترس‌پذیری، کاربردپذیری و امنیــت است. تعــداد روش‌هایی که در ارزیابی مورداستفاده قرار می‌گیرند، بستگی به‌اندازه پیچیدگی و سطح کاربردپذیری وبگاه و بودجه ارزیابی دارد. لی^[۱]، ابزارهای ارزیابی خودکار را به ۵ گروه تقسیم کرده است، که شامل تحلیل کارایی سرور، تحلیل کاربردپذیری، بررسی سازگاری با استانداردها، تحلیل متون ناوبری، شبیه‌سازی ناوبری است. مشکلاتی که بیشتر ابزارها دارند آن است که منطق ارزیابی در موتورهای ارزیابی غیرقابل تغییر است و درصورتی‌که راهکار جدیدی معرفی شود امکان تغییر راهبرد اصلی وجود ندارد(کاشفی و همکاران، ۱۳۸۹؛ لی و یامادا، ۲۰۰۹). در ادامه شماری از ابزارهای ارزیابی خودکار وبگاه‌ها فهرست شده‌اند:

ابزارهای خودکار دسترس‌پذیری و اعتبار سنجی

این ابزارها نشان می‌دهند که وبگاه با توجه به استانداردهای کنسرسیوم شبکه جهانی وب^[۲] (استانداردهای طراحی وب، استاندارد وب)، دسترس‌پذیری و کد معتبری دارند یا خیر؟ازجمله ابزارهای موجود، شامل موارد زیر بودند:

• ^[۳]Nibbler: ابزار امتیازدهی به وبگاه‌ها است که قابلیت دسترس‌پذیری، میزان محبوبیت، فنّاوری استفاده‌شده، عنوان، پیوند با وبگاه‌های اجتماعی، قالب آدرس اینترنتی وبگاه، تعداد پیوندهای ورودی از Yahooو Google ، جذابیت‌های تصویری، داشتن برچسب ALT، اعتبار داده‌های سازگاری با استاندارد کنسرسیوم شبکه جهانی و برچسب پیوندها و غیره را موردبررسی قرار می‌دهد و فراداده‌های مورد استفاده در وبگاه را لیست می‌کند، زمان ایجاد وبگاه را نیز گزارش می‌دهد(کاشفی و همکاران، ۱۳۸۹).

• کنسرسیوم شبکه جهانی وب: خدمت اعتبارسنجی برای (HTML ، XHTML) را در آدرس‌های زیر فراهم کرده است:

 http://validator.w3.org  و http://jigsaw.w3.org/css-validator

• ^[۴]Link validator: برای اعتبارسنجی پیوندهای موجود در صفحات وبگاه مناسب است و پیوندهای غیرفعال را تشخیص می‌دهد.

• ^[۵]Wave: ابزار ارزیابی رایگانی است که به‌صورت خودکار بررسی‌هایی درزمینهٔ دسترس‌پذیری انجام می‌دهد که از آن جمله، بررسی برچسب‌های ALT، بررسی عنوان مطالب، بررسی کد نوشته‌ها و برچسب‌های پیوندها، اشاره می‌شود. مشکلات گزارش‌شده‌ای که نیاز به قضاوت افراد دارد رنگی می‌شود، این ابزار در دانشگاه پنسیلوانیا طراحی‌شده است.
• ^[۶]Prompt: ابزاری برای بهبود کاربردپذیری اسناد (HTML)، به‌وسیله موانع دسترس‌پذیری در صفحات است که به طراحان، راه‌حل‌هایی برای رفع اشکالات موجود نشان می‌دهد. سازگاری با مرورگرهای مختلف و بررسی زمان دریافت، ازجمله شاخص‌های مورد ارزیابی به‌وسیله این ابزار است. لازم به ذکر است که این ابزار برای طراحان و دارندگان وبگاه قابل استفاده است و به عبارتـــی وبگاه‌های دیگر با آن ارزیابـــی نمی‌شوند.
• ^[۷]Bobby: ابزار دسترس‌پذیری وب است که مشکلات مربوط به دسترس‌پذیری را ارزیابی و برطـــرف می‌کند. در گزارشی که برای کاربران ایجاد می‌کند، اشکالات مهم‌تر مشخص و مرتب می‌شود. این ابزار همچنین بررسی می‌کند که آیا برای افراد ناتوان تمهیداتی وجود دارد و یا خیر؟ بررسی زمان دریافت، سازگاری با مرورگرهای مختلف، از دیگر امکانات آن است، اما مشکلاتی در مورد کار با این ابزار وجود دارد.
• ^[۸]Lift: صفحات وب را ازنظر راهبـردهای مربوط به دسترس‌پذیری و کاربردپذیری آزمـایش می‌کند و پست الکترونیکی با پیوندی به گزارش کاربردپذیری بر خط وبگـاه، برای کاربر ارسال می‌کند. فهرستی از صفحاتی که دارای مشکل دسترس‌پذیری است، نیز نمایش داده می‌شوند. آزمایش‌ها را به گروه‌های مختلف تقسیم کرده است. ویژگی‌های نمایشی بررسی‌شده، شامل رنگ‌ها و قلم‌ها است. ویژگی‌های گرافیکی ارزیابی‌شده، شامـل مواردی همانند بهینه‌سازی و سازگـاری عکس‌ها و امکـان غیرفعال کردن دریافت عکس‌ها هستند. گروه دسترس‌پذیری شامل شاخص‌هایی همانند اعتبارسنجی کدها، بررسی وجود برچسب ALT برای عکس‌ها، بررسی پیوندها و بررسی قاب‌ها است. گروه ناوبری، وبگاه شامل بررسی عناصر و مسیرهای ناوبری است. امکان فعال یا غیرفعال کردن مجموعه شاخص‌های اعمال‌شده برای ارزیابی وبگاه، توسط کاربر وجود دارد.
• ^[۹]Nist: مجموعه ابزارهایی به‌منظور انجام ارزیابی آسان، سریع و از راه دور برای صفحات وب تولید کرده است. در ادامه مواردی از آن‌ها اشاره‌شده است.
•  ^[۱۰]Websat: مشکلات مربوط به دسترس‌پذیری موجود در صفحات را مشخص می‌کند.
• ^[۱۱]Vis Vip: ابزاری برای مشاهده و محاسبه مسیرهای ناوبری کاربران است، گرافی دوبعدی، نمایش می‌دهد که ساختار پیوندی وبگاه در آن مشخص است و پس از آن مسیرهایی که کاربران بازدید کرده‌اند را مشخص می‌کند، تا مشخص شود، چه صفحاتی مشاهده‌شده است. علاوه بر آن تعداد دفعات مشاهده هر صفحه و زمان آن نیز مشخص می‌شود. الگوی تکرار شده ناوبری نیز با این ابزار محاسبه می‌شود(کاشفی و همکاران، ۱۳۸۹).

پانویس ها:

 [۱] Lee

[۲] W3c: World Wide Web Consortium

[۳] http://nibbler.silktide.com

[۴] http://validator.w3.org/checklink

[۵]  http://wave.webaim.org

[۶] http://www.pablosoftwaresolutions.com/html/cookie_viewer.html

[۷] http://www.cast.org/learningtools/Bobby/index.html

[۸] http://jigsaw.w3.org/css-validator

[۹] National institute of standards and technology:http://www.nist.gov/itl

[۱۰]http://www.monitor.us/indexB.jsp?utm_expid=69264163-9.rImNdK29Q3uaIJMU_66Q8A.1

[۱۱] http://www.nist.gov/itl

منابع:

• کاشفی، ا.؛ زمانیفر، آ.؛ نیکخواهان، ب.؛ کنعانی، ک. (۱۳۸۹). ارزیابی و رتبه‌بندی وبگاه‌ها(مفاهیم، رویکردها و شاخص‌های ارزیابی وبگاه‌های دولتی). تهران: دبیرخانه شورای عالی اطلاع‌رسانی.
• Li, P., & Yamada, S. (2009, September). Automated Web Site Evaluation-An Approach Based on Ranking SVM. In Web Intelligence and Intelligent Agent Technologies, 2009. WI-IAT’09. IEEE/WIC/ACM International Joint Conferences on (Vol. 3, pp. 34-37). IET.

نویسنده: الهه امتی